ROZWÓJ MOWY I ZABAWY 24-36 miesięcy + specyfika rozwoju mowy dzieci dujęzycznych

Kolejny poniedziałek z tematem: „Rozwój mowy i zabawy u małych dzieci”.

Dzisiaj ostatni IV etap 24 - 36 miesięcy.

Rodziców dzieci dwujęzycznych prosimy o zwrócenie szczególnej uwagi na PORADY DLA RODZICÓW i jak najczęstsze stosowanie się do nich, jeśli to tylko będzie możliwe. Będzie to dobry sposób na stymulowanie rozwoju językowego maluszków. Uważamy, że dzieci dwujęzyczne to grupa wymagająca szczególnej uwagi i stymulacji, jeśli chodzi o rozwój językowy.
W poprzednie poniedziałki opisywałyśmy z Elą I etap 0-6 miesięcy:TU, II etap 7 – 12 TU i etap III 13-24 miesięcy TU.

UWAGA!:
Są to normy dla dzieci jednojęzycznych, więc nie mogą być odnoszone do dzieci dwu- lub wielojęzycznych w całości. Porady i wskazówki dla rodziców mogą być z powodzeniem stosowane dla dzieci dwujęzycznych – powiedziałybyśmy: są wielce wskazane!.

Jako, że normy dla naszych „dwujęzyczków” nie zostały jeszcze stworzone, staramy się, wspólnie z Wami, na podstawie obserwacji, wywiadów, badań własnych i lektur, dopisywać różnice w przyswajaniu mowy dzieci dwujęzycznych. Myślimy, że właśnie te różnice będą dla nas najciekawszą informacją.

Tak więc, dla tego etapu charakterystyczne jest to, że powinien pojawić się system języka (oczywiście w najprostszej formie) – w przypadku dzieci dwujęzycznych może to być jeden z języków dominujący w domu oraz społeczeństwie lub język matki.

Z naszych obserwacji wynika, że w tym właśnie czasie występuje „eksplozja” językowa u dzieci, które mówiły niewiele, w obydwu językach, mieszały języki. Wiele matek mówi, ze właśnie przed 3 rokiem życia dzieci zaczęły mówić dużo więcej w obu językach i dość dobrze rozróżniały języki. Oczywiście nadal zauważamy duże różnice indywidualne; dzieci niejednakowo sobie radzą z dwoma lub trzema językami. Dziecko niekiedy rozwija oba języki jednocześnie, czasem najpierw jeden, później drugi. Niektóre mogą/wolą mówić w języku dominującym w domu i społeczeństwie. Wszystko zależy od ilości czasu stykania się z danymi językami oraz indywidualnych zdolności językowych.

W przypadku norm dotyczących zasobu słownictwa, należy pamiętać, że nadal obserwujemy łączną ilość słów z języków, którymi posługuje się dziecko. Dlatego, iż dziecko może mieć różne kręgi tematyczne opanowane w różnych językach.
Bardzo często dzieci dwujęzyczne w tym wieku przejawiają już bardzo dobrą świadomość językową. Można być zdumionym, jak dwu i pół latek tłumaczy otoczeniu, które słowa są po polsku, a które po angielsku. Ta świadomość to jeden z owoców dwujęzyczności.

Pamiętajmy więc, że możemy zaobserwować jedynie (!) delikatne „opóźnienie” w stosunku do znanych norm dla dzieci jednojęzycznych, ALE! Jeżeli jest to poważniejsze opóźnienie należy to sprawdzić u specjalisty.

Pozostajemy ciągle przy zasadzie OPOL. Ale jeśli w tym czasie język otoczenia staje się językiem dominującym u dziecka ze względu na liczne kontakty z rówieśnikami, można pomyśleć o metodzie mlah - jeżeli małżonek mówi dobrze z języku polskim i wyraża do tego chęć, możecie rozmawiać w domu (przynajmniej w niektórych sytuacjach) w języku polskim. Więcej o OPOL i mlah pisałam TU i TU
Można u dzieci dwujęzycznych niekiedy zauważyć zachowania agresywne lub wycofania się – można je często połączyć z brakiem możliwości wyrażenia myśli i emocji w którymś z języków. Pamiętać należy, żeby nie etykietować dziecka jako niegrzeczne tylko szukać przyczyny i uczyć nazywania emocji i opisywania sytuacji.

Jeśli szukacie szczegółowych rad, proponujemy lekturę postów na naszych blogach na temat technik wczesnego wpierania rozwoju językowego u dzieci i wczesnej nauki czytania.

24 miesiąc życia
Twoje dziecko mówi coraz więcej. Jego wypowiedzi są niekiedy niewyraźne, słyszysz uproszczone dźwięki (szczególnie przy trudnych głoskach języka polskiego), przestawia sylabki lub głoski w słowach, skraca wyrazy np.: niunia (nózia); biba (ryba); gangan (bałwan), laly (okulary); iby (grzyby), midor (pomidor), oć (chodź), koplety (kotlety). Ma do tego jeszcze prawo. Uczy się zasad języka.

Zauważysz:
- stały wzrost słownictwa (pojawiają się nazwy ubrań, jedzenia, części ciała, owoców)
- dużą liczbę zdrobnień np. nózia, kotek, żabka, autko
- wypowiedzi są dwuwyrazowe: np.: Daj to! Mama śpi, Ciocia bach., Nie ma biby (ryby). Tata je. Mama oć! (chodź)
- początki odmiany: Mama piła, Tata pił, Tata pił. Mama – nie ma mamy. Pies – nie ma psa. Tata je zupę. Mama pije kawę.
- w odmianie czasownika najczęściej używana jest 3 os. lp, także w znaczeniu 1 os. : Jaś pije (Ja piję); Zosia idzie (Ja idę).

Twoje dziecko:
• zaczyna umieszczać prawidłowo klocki w otworach o zróżnicowanej wielkości i kształcie (w układankach,
• potrafi reagować na polecenia połóż, przynieś, podaj
• umie dopasować pary zabawek, dobiera obrazek do przedmiotu
• potrafi rozpoznawać role płciowe - np pokazać na obrazkach przedmioty, które należą do mężczyzn, które do kobiet
• lubi proste zabawy konstrukcyjne

Porady dla rodziców:
• Od pewnego już czasu dziecko może wydawać ci się zafascynowane telewizją. Posadzenie malucha przed ekranem to bardzo atrakcyjna perspektywa dla zmęczonych rodziców. Ale UWAGA! regularne oglądanie telewizji zwłaszcza w tak małym wieku wykształca pasywność ruchową i intelektualną, znacząco opóźnia rozwój języka i rozwój społeczny – jest więc bardzo niebezpieczne!
• W czasie wspólnej zabawy sprawdź czy twój maluch spełnia polecenia typu: połóż, przynieś podaj – np. Podaj mi tę książeczkę, Przynieś mi lalę, proszę.
• Pamiętaj o zadawaniu pytań – powinno ich być coraz więcej: KOGO?, JAKI? JAKA? JAKIE? CZEGO NIE MA? Z KIM IDZIE? KOMU DAJE?
• Czytaj z dzieckiem! Opowiadaj! Wspólna lektura niech będzie waszym rytuałem.
• Zachęcaj do czytania samogłosek i onomatopei (BE, MU, ME, IHA itp.)

30 miesiąc życia
Mowa dziecka rozwija się szybko i intensywnie. Dziecko zaczyna opowiadać, zadawać dużo pytań. Zauważysz gwałtowny wzrost słownictwa, dużą liczbę zaimków np.: w lesie, pod krzesłem, na stole, do babci; tworzenie neologizmów: Np. kamieniek, balonek; pojawiają się przyimki i spójniki: Ola i Ela śmiały się, Płacze, bo upadła, Ola myje się, żeby była czysta.

Twoje dziecko: • rozpoczyna zabawy tematyczne, np. w strażaków, w gotowanie obiadu, w sprzedawanie w sklepie...
• wzbogaca repertuar naśladowanych czynności, wykonuje ich sekwencje: np. kładzie lalę, śpiewa kołysankę, przykrywa kołderką
• składa obrazki z połówek
• dopasowuje klocki według koloru, wielkości i kształtu
• powtarza melodie
• bardzo lubi rysować, rysuje kształty szpiczaste, jajowate, koliste


Porady dla rodziców:
• Bardzo ważne jest wspólne czytanie książeczek, opowiadanie, zadawanie pytań!
• Śpiewajcie razem dużo.
• Bawcie się pacynkami w teatrzyk – wchodzenie w różne role jest ważną dla dziecka zabawą.
• To czas fascynacji kredkami, farbami, plasteliną....Dziecko bardzo lubi wyrażać siebie przy pomocy tych „form artystycznych”. Jego rysunki i wyroby mogą się stać okazją do wspólnej zabawy, czy rozmowy: „O jaki piękny rysunek! Co to jest? A tutaj?” Niekiedy maluch zadziwi Cię swoja odpowiedzią, czasem nie będzie chciał rozmawiać, nie nalegaj, pozostaw go wówczas w jego tajemniczym ogrodzie...
• W tym okresie maluch lubi układać dwu-, trzy-częściowe układanki. To okazja, aby wprowadzić do repertuaru wspólnych zabaw bardzo proste gry planszowe, domino, lotto obrazkowe, memory.

36 miesiąc życia
Obserwujesz stały wzrost słownictwa, pojawiają się głoski trudniejsze (brak jedynie głosek dziąsłowych sz, rz, cz, dż), stopniowo ustępuje charakterystyczna miękkość spółgłosek. Dziecko buduje coraz ładniejsze i dłuższe zdania – dzięki temu widoczny jest wzrost możliwości rozmowy z innymi ludźmi.
Powinno się pojawić wyraźne rozróżnienie spółgłosek: w, f ; k, g. Pamiętaj, że w tym czasie, błędy to różne analogie a pojawianie się ich to też znak aktywnego uczenia się (oni ją, powią, Elo!, ona leciła, były i siedziły, kamieniek, wujku Robertu! Śpił, nie ma sola (soli))

Twoje dziecko:
• jeździ na trójkołowym rowerku
• rzuca, kopie, próbuje łapać piłkę
• buduje wieżę z 8 klocków,
• potrafi ułożyć przedmioty według kryterium użycia, np. samochody razem, ludziki razem, owoce razem, itp...
• naśladuje sekwencje (np. ruchu)
• składa obrazek z 3 części
• podejmuje zabawy tematyczne z rówieśnikami
• potrafi powiedzieć, co narysowało na rysunku

Porady dla rodziców:
• Pamiętaj nadal, iż bardzo ważne jest wspólne czytanie książeczek, opowiadanie, zadawanie pytań!
• Słuchaj, co mówi Twoje dziecko, staraj się zapytać o to, o czym opowiada, wyrażaj swoje zainteresowanie, pomagaj opisywać i nazywać emocje.
• To dobry moment na wspólne zabawy ruchowe, śpiewanie i tańczenie. Dziecko z przyjemnością będzie się uczyć piosenek i wierszyków z gestami, które potrafi już powtarzać, np: Głowa, ramiona, kolana, piety, W leśniczówce za lasem, Idzie kominiarz po drabinie
• Dzieci w tym wielu uwielbiają zagadki i zgadywanki – wykorzystaj to w momentach, kiedy trzeba szybko zająć uwagę dziecka – np. w samochodzie, podczas ubierania.
• Wykorzystuj wszelakie gry (też i planszowe do wspierania rozwoju językowego)
• Skoncentruj się na tym by dziecko SŁUCHAŁO języka polskiego – ( audiobooki, programy słuchowe) a nie oglądało filmy i tv (na filmy przyjdzie czas)