ROZWÓJ MOWY I ZABAWY u dziecka: 7 - 12 miesięcy + specyfika rozwoju mowy dzieci dwujęzycznych

 

II etap  7–12 miesięcy 

Kolejny poniedziałek z tematem: "Rozwój mowy i zabawy u małych dzieci”.

Dzisiaj II etap 7–12 miesięcy.

W poprzedni poniedziałek opisywałyśmy z Elą I etap 0-6 miesięcy: TU.

Rodziców dzieci dwujęzycznych prosimy o zwrócenie szczególnej uwagi na PORADY DLA RODZICÓW i jak najczęstsze stosowanie się do nich, jeśli to tylko będzie możliwe. Będzie to dobry sposób na stymulowanie rozwoju językowego maluszków. Uważamy, że dzieci dwujęzyczne to grupa wymagająca szczególnej uwagi i stymulacji, jeśli chodzi o rozwój językowy. 

Kolejne dwa poniedziałki przedstawimy rozwój mowy i zabawy u dzieci:
3. 13 – 24 miesięcy 
4. 24 – 36 miesięcy 
 
UWAGA!: 
Są to normy dla dzieci jednojęzycznych, więc nie mogą być odnoszone do dzieci dwu- lub wielojęzycznych w całości. Porady i wskazówki dla rodziców mogą być z powodzeniem stosowane dla dzieci dwujęzycznych – powiedziałybyśmy: są wielce wskazane!. 

Jako, że normy dla naszych „dwujęzyczków” nie zostały jeszcze stworzone, postaramy się, wspólnie z Wami, na podstawie obserwacji, wywiadów, badan własnych i lektur, dopisywać różnice w przyswajaniu mowy dzieci dwujęzycznych. Myślimy, że właśnie te różnice będą dla nas najciekawszą informacją.

W wieku 7 – 12 miesięcy, rozwój dziecka: rozwój językowy, rozwój zabawy i poznawczy przeważnie jeszcze przebiega podobnie. Często dziecko jest jeszcze pod opieką mamy, czyli jest „bombardowane” językiem macierzystym. 

Różnice w stosunku do dziecka wychowującego się w Polsce mogą być następujące: 
Jeżeli dziecko pójdzie wcześnie do żłobka, co jest dość częstym wyborem lub koniecznością rodziców możemy się spodziewać, iż język polski (mniejszościowy) stopniowo będzie zdominowany przez język kraju przyjmującego. Jeżeli sie tak dzieje pierwsze słowa pojawią się z języku innym niż język matki. Gdy styczność z językiem polskim nie będzie wystarczająca, możliwe jest, że dziecko stanie na początkowym etapie rozwoju tego języka, tzn. w jakim wieku poszło do żłobka. Dlatego niezmiernie ważne jest, aby dbać już w tym okresie, aby dziecko miało jak najwięcej mozliwości kontaktu z językiem polskim. Jeżeli z jakichs powodów mama nie może z nim spedzać wiele czasu, można zaangazować dziadków, polską rodzinę, polską baby-sitter itd...

Ponadto dobrze jest starać się organizować spotkania z innymi dziećmi mówiącymi po polsku. Na tym etapie to dopiero początek kształtowania relacji, ale nawiązanie tego typu kontaktów na pewno zaowocuje w przyszłości. 

W tym okresie dziecko będzie przechodzić etap różnicowania języków. Obserwować należy, czy dziecko dąży do komunikacji, porozumiewa się gestem, wzrokiem, niekiedy wręcz krzykiem. Pamiętać należy, że małe około roczne dziecko już może okazywać zachowania wycofania lub agresji w momentach, kiedy nie jest rozumiane lub kiedy samo nie rozumie. Uważamy, że porady wypisane poniżej pod każdym miesiącem, powinny pomóc dziecku w nabyciu wrażliwości językowej na to, co mówią dorośli.

Bardzo ważną uwagą nadal jest to, aby rodzice pamiętali o OPOL (każdy z rodziców mówi w swoim języku) Ta zasada odnosi się szczególnie do rodzica jezyka mniejszościowego - powinien on nadal starać się dużo czasu spędzać z dzieckiem i mówić do niego po polsku (gdyż on sam przekazuje ten język, dziecko nie ma innych, częstych sytuacji i interakcji, w którym słyszałoby ten język).  

Tutaj jeszcze jedna bardzo ważna uwaga odnośnie rzeczy, o którą często pytacie: niepotrzebne jest, aby mówiąc do dziecka w języku polskim tłumaczyć to, co sie powiedziało na język obcy. W przypadku rodzin mieszanych zadaniem tym zajmuje się zwykle z powodzeniem drugi rodzic, W przypadku rodzin emigrantów praktyka taka może być wskazana dopiero w odpowiednim momencie, kiedy chce się przygotować dziecko do pójscia do przedszkola.

Inna rzecz, o jaką często zadawane są pytania, to obecność zdrobnień w języku. Jak mówić do małego dziecka? Należy używać zdrobnień w wyrażeniach, w jakich zwykle się ich używa w obecności małych dzieci.  Np. mozna powiedzieć O! boli cie paluszek! ale już Dobry banan a nie bananek.  Różowa świnka ale duża sowa. Jednym słowem: Nie przesadzać!

Jedną z naważniejszych rzeczy w tym okresie jest wykształcenie się więzi emocjonalnej pomiędzy matką a dzieckiem. Dzięki uśmiechowi, kontaktom wzrokowym, gestom, mimice rodzi się prototyp dialogu i zachowań komunikacyjnych. Ważne, aby w tym okresie matka i ojciec byli uważni na wszelkie próby nawiązania kontaktu przez dziecko. Jednnym ze sposobów stworzenia komunikacji na tym etapie jest czynne reagowanie na dzwięki, sylaby wydawane przez dziecko i je po nim powtarzanie, "parafrazowanie": Dziecko mówi BA BA , rodzic powtarza BA BA.

Oprócz tego, co powyższe, radzimy także aby w przypadku dzieci dwujęzycznych:

• Starać się pokazywać i czytać jak najwięcej książeczek po polsku. To czas, gdy można z powodzeniem siegnąć już po MOJE PIERWSZE SŁOWA, a w okolicach 10-12 miesięcy po ZABAWY TUTUSIA. 
• Śpiewać po polsku, mówić proste wierszyki 
• Pamiętać o zabawach paluszkowych i ruchowych w języku polskim.
• Można zacząć robić z dzieckiem dzienniczek wydarzeń!
• Można zrobić dla dziecka album ze zdjęciami osób z Polski z podpisami.

8 miesiąc życia:

Twoje dziecko jest coraz większe, więc zauważyć możesz celowe zachowania np. w trakcie zabawy. Dziecko naśladuje, powtarza i samodzielne wypowiada wiele sylabek: bu, me, be, lala, tata, tu, mu.

Szczególnie dobrze dziecko rozumie  wypowiedzi dorosłych o zabarwieniu emocjonalnym. Lubi więc gdy tata i mama mówią i robią przy tym wyraźne miny: np.: O! Ładny kotek! Fe! Niegrzeczny kotek! Ojej, smutny kotek!; Ała (boli), Nu nu! (nie wolno), O! Am, Am. Brawo! Zwróć uwagę, że jest to moment kiedy dziecko zaczyna rozumieć.

Twoje dziecko:

- manipuluje zabawkami z przeciwstawieniem kciuka, np. chwyta małą piłeczkę jak peseta)
- patrzy gdzie jest zabawka, która właśnie spadła ze stołu,
- sam wyrzuca przedmioty z wózka, z łóżeczka i chce, by mu je podać – są to pierwsze czynności nastawione na osiągnięcie celu
- w 7-8 miesiącu próbuje zwrócić na siebie uwagę dorosłego płaczem lub gaworzeniem
- wyraża mimicznie strach
- zaczyna używać różnych gestów do komunikacji, np. chcąc pajacyka, wyciąga w  jego kierunku rękę, i  spogląda to na mamę, to na zabawkę

Porady dla rodziców: 

• Urządź przestrzeń wokół twojego dziecka, aby była bezpieczna i pozwalała mu na swobodę ruchów
• To czas wspólnych zabaw w: a ku ku;, kosi-kosi, gdzie sroczka kaszkę ważyła... chowanie przedmiotów, chowanie się dorosłego za poduszką
• Opowiadaj, używaj dużo dźwięków samogłosek: np. O! Co to? (mama robi zdziwioną minę); E!!! (mama udaje płacz); UUU (samolot lata); używaj prostych wyrazów: np. BABA, FU FU, KO KO, LALA, ŁA ŁA, PI PI,  TATA, MAMA
• W tym okresie maluch z radością będzie się bawił plastikowymi kubkami, różnymi klockami, koszyczkami lub pudełkami, które można wkładać jedne do drugich.

9 miesiąc życia:

W tym czasie maluszek wspólnie z Tobą zwraca uwagę na te same rzeczy i sytuacje, o których mówisz i na które wskazujesz (wzrokiem lub palcem).

Np. mówisz, patrząc w jakimś kierunku: Jasiu! O! Piesek! Dziecko zwraca wzrok w tym samym kierunku. Pytasz: Gdzie jest piesek?! Jaś pokazuje paluszkiem. Lub pokazujesz na lecący samolot i mówisz: O!! UUU! Samolot lata!
Dziecko zaczyna rozumieć, że język, słowa, dźwięk mogą być sprawcze, że mówimy w jakimś celu.
Możesz usłyszeć: mamama, tatata, eeee itp.

Twoje dziecko:

- zaczyna wskazywać palcem np.: wskazuje w oddali przedmioty, osoby, dotyka palcem wskazującym szczegółów zabawki. Jest to bardzo ważna umiejętność komunikacyjna, nie pojawiająca się w wielu zaburzeniach (np. w autyzmie)
- gaworzy do innych dzieci; naśladuje  ruchy rówieśnika, daje zabawkę i reaguje protestem na jej zabranie
- zaczyna raczkować, lub przemieszczać się w inny sposób - daje mu to możliwość poznawania świata, może podejmować inicjatywy w kontakcie i komunikacji, rozwija poczucie kontroli i sprawczości
- manipuluje przedmiotem używając obu rak.

 Porady dla rodziców:

• Pozwól dziecku na swobodne odkrywanie otoczenia, pokaz mu świat jako interesujący, a nie jako niebezpieczny, gdy chcesz go ostrzec, mów raczej „uważaj, możesz upaść” niż „zaraz upadniesz”
• Twój maluszek potrzebuje twojego przyzwolenia i akceptacji w swoich nowych odkryciach. Nie ingeruj zawsze w jego ruchy i zabawy, ale bądź niedaleko, patrz na niego z miłością, dodawaj mu odwagi słowami: „Spróbuj jeszcze raz, na pewno ci się uda!”
• Jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś, to czas na pierwsze lektury, ważne, aby książeczki były wytrzymale, z prostymi barwnymi ilustracjami i krótkimi, nieskomplikowanymi tekstami. Czerpcie razem dużo radości ze wspólnej lektury!
• Jeśli twoje dziecko ma 9 miesięcy i nie pokazuje paluszkiem weź jego rękę i pokazuj różne przedmioty razem z nim

         

10 miesiąc życia: 

Możesz oczekiwać, że usłyszysz pierwsze słowa - proste ale też najważniejsze. Twoje dziecko mówi (i wie, co mówi): mama, tata, baba, pa pa, da da, daj, me, be, itp. Malec rozumie wiele  prostych słów w formie mianownika: Co? Kto? np.: lampa, buty, be (baranek), me (koza), jajko, tik-tak, itp. Zdarza się, że dziecko naśladuje Twoje wypowiedzi lub innych dorosłych np.: ko-ko

Twoje dziecko:
  
- odnajduje ukryte przedmioty
- ogląda książeczkę
- wyjmuje mały przedmiot z dużego
- włącza się do wspólnej zabawy
- bawi się przy rytmicznej muzyce
- dąży do zdobycia upatrzonej zabawki
- podaje zabawkę ale nie potrafi jeszcze jej wypuścić z ręki

Porady dla rodziców:

• Zwróć uwagę na każdą wypowiedź dziecka – ono już może i chce Ci dużo powiedzieć, a Twoja uwaga wzmacnia chęć powtarzania.
• Prowadź z dzieckiem wiele zabaw onomatopeicznych (dużo odgłosów zwierzątek i innych odgłosów z otoczenia); dobrze kiedy dziecko widzi i obraz (rzeczywisty lub rysowany) i dźwięk
• Dbaj o swobodę ruchów Twojego dziecka, nie narzucaj mu pozycji, której nie może osiągnąć sam (np. stawianie na siłę). Dziecko, któremu pozwoli się na te odkrycia wykształca bardziej harmonijne ruchy, duża samodzielność, twórczość, większe zaufanie do siebie, dobre poczucie własnego ciała, a przede wszystkim nie jest bierne, ale wykazuje inicjatywę w kontakcie z otoczeniem i innymi osobami!
• Maluch w tym okresie bardzo lubi zabawy w chowanie przedmiotów i ich odnajdywanie
• Dziecko z przyjemnością bawi się pojemnikami o różnych kształtach i wielkości, małymi wiaderkami, piłeczkami, przedmiotami podłużnymi; bardzo podoba mu się wydobywanie dźwięku z cymbałków, czy dzwonków, grzechotek...

12 miesiąc życia: 

Twoje dziecko ma już roczek! Rozumie proste polecenia, niektóre nazwy osób, przedmiotów i czynności np.: Gdzie mama?, Gdzie tata?, Gdzie lampa? – dziecko pokazuje paluszkiem lub  przenosi wzrok.

Doskonale rozumie polecenia: Daj lalę., Daj misia. Wie co znaczy nie wolno! – np. zatrzymuje się lub chociaż na chwilę przestaje robić daną rzecz . Samodzielne i wypowiada kilka wyrazów np.: baba, pa pa, mama, tata, mu, be, ku ku, am am, bobo (powinny to być przynajmniej 3 wyrazy). Chętnie powtarza sylaby i słowa wypowiadane przez dorosłego, np.: nie ma, ała, bum bum, fu fu, .  Możesz zauważyć, że jedno słowo jest też zarazem zdaniem np.: „Am” – znaczy zarówno „jedzenie” ,„jem”, „Jaś je” , „Tata je”.

Twoje dziecko:

- próbuje rysować
- wykorzystuje narzędzia, np. kredkę, łyżkę (pierwsze sygnały o tym, czy będzie prawo – lub leworęczne)
- pokazuje i podaje dorosłemu trzymany przedmiot
- wyrusza na „podbój świata”, jest zafascynowany możliwością samodzielnego poruszania się w pozycji pionowej,
- wyraża miną nieśmiałość i wstyd
- zaczyna dostosowywać swoje zachowanie do reakcji innych osób np. sięgnie po zabawkę zachęcone uśmiechem dorosłego
- zaczyna szukać przedmiotów, które widziało, odkrywa, że przedmioty, których nie widzi mogą istnieć
- posiada już ostrość wzroku jak u dorosłego

Porady dla rodziców:

• Twój maluch z dużą radością będzie uczestniczył w zabawach w dawanie i przyjmowanie, mów:. „Daj misia” „Proszę, to lala dla Jasia.”, „Dasz mamie lalę?” „Masz misia”
• Czytajcie razem książeczki z obrazkami: opowiadaj, pokazuj, pytaj co się dzieje na obrazkach.
• Dziecko samodzielnie wybiera rączkę, którą chce chwytać przedmiot. Połóż przedmiot (długopis, ołówek, łyżkę) na środku stolika – dziecko samo go chwyta.
• Pozwól dziecku na eksperymenty z jedzeniem, próby z łyżką, picie z kubeczka, dotykanie pożywienia, nawet gdy wiązać się to będzie z późniejszym intensywnym sprzątaniem. Te odkrycia są dla malucha bardzo ważne, zdobywa samodzielność, oswaja się z jedzeniem, dostarcza mu to nowych doznań...
• W tym okresie maluszek bardzo lubi przedmioty, które może pchać lub ciągnąć za sobą, kręgle, inne rzeczy o podłużnych kształtach (do stawiania na podłodze lub stoliku); przepada także w dalszym ciągu za wiaderkami i pojemnikami, które wypełnia piłeczkami